Gry i zabawy jako środek do wszechstronnego przygotowania tenisisty

• 2 lipca 2013
• in Publikacje naszych trenerów

W systemie zawodniczego szkolenia młodych tenisistów, zachowanie właściwych proporcji między nauczaniem i doskonaleniem umiejętności techniczno-taktycznych oraz koordynacyjnych rozwojem i doskonaleniem właściwości kondycyjnych (wytrzymałości szybkości i siły) najczęściej decyduje o możliwościach i sukcesach sportowych osiąganych w wieku pełnej dojrzałości biologicznej, motorycznej, techniczno-taktycznej i mentalnej.

Podobne proporcje oraz akcenty uwzględniające okresy sprzyjające (krytyczne i sensytywne) rozwojowi cech motorycznych oraz głównych przejawów koordynacji ruchowej powinny być zachowane w obrębie przygotowania wszechstronnego i ukierunkowanego. Taki plan treningowy uzupełniający kalendarz startów, dopełniający zdobywane tam niezbędne doświadczenia zawodnicze, może być podstawą realizacji programu ukierunkowanego perspektywicznie, programu szkolenia progresywnego w przeciwieństwie do szkolenia intensywnego. Chodzi to o celowe wykorzystanie okresów szczególnie sprzyjających kształtowaniu określonych właściwości funkcjonalnych. Nie zakłóca to naturalnego rytmu rozwojowego, ponieważ jest mu podporządkowane. 

Proces koordynacyjnego przygotowania sprawnościowego młodych tenisistów obejmuje kształtowanie następujących zdolności:

• zdolność sprzężania ruchów (dynamika przestrzenno-czasowych powiązań ruchów częściowych ciała)
• zdolność różnicowania ruchów (dokładność i ekonomika ruchów częściowych oraz różnych faz w całości uderzenia)
• zdolność orientacji przestrzennej (czucie zmian pozycji i ruchu ciała w przestrzeni)
• zdolność równowagi (utrzymywanie i przywracanie stanu równowagi ciała oraz panowanie nad celową jej utratą np. przy wolejach)
• zdolność szybkiego reagowania (szybkość wykonywania celowych ruchów w sytuacjach nagłych i nieprzewidywalnych jak np. przy returnie lub wymianie wolejowej w grze podwójnej)
• zdolność dostosowania i przestawiania (celowe i świadome przestawianie i korygowanie ruchów uderzenia i decyzji lokomocyjnych zgodnie z powstałą lub nieprzewidywalną zmianą sytuacji w grze).
• zdolność rytmizacji ruchów (dostosowanie ruchów pojedynczych lub cykli ruchowych do potrzeb rytmu zewnętrznego-narzuconego przez przeciwnika względnie narzucenie własnego rytmu wewnętrznego tak w poruszaniu się, jak i w wykonywaniu uderzeń).

Te zdolności znajdują się w zróżnicowanych powiązaniach strukturalnych, w obrębie trzech zdolności koordynacyjnych:

• kompleks zdolności sterowania i regulacji ruchem,
• kompleks zdolności adaptacji motorycznej,
• kompleks zdolności uczenia się ruchu,

Zdolności koordynacyjne uwarunkowane są stanem rozwoju i stopniem dojrzałości funkcji psycho-fizycznych oraz nerwowo-mięśniowych, stąd rozwijają się jedynie wówczas, gdy w wykonywanych zadaniach ruchowych stawiane są wymagania wobec tych funkcji. Zachodzi przy tym konieczność uwzględnienia ciągłego wzrostu stopnia trudności tych wymagań. Wynikają z tego dwie zasadnicze drogi postępowania metodycznego:

• nauczanie nowych różnorodnych czynności ruchowych z zachowaniem zasady dostępności stopniowania trudności i swoistości wynikających z potrzeb tenisowych,
• stosowanie poznanych ćwiczeń w zmieniających się warunkach (przy utrzymaniu właściwej struktury ruchu i wprowadzaniu różnorodnych wariantów ich wykonywania)

Koordynacyjne zdolności motoryczne należą do najwcześniej podatnych na kształtowanie a optymalne możliwości stwarza wiek dziecięcy. Biologicznym podłożem jest wysoka sprawność funkcjonalna układu nerwowego przejawiająca się w dużej ruchliwości i plastyczności procesów nerwowych. Sprzyjające dyspozycje wieku dziecięcego powinny być wykorzystane do opanowania szerokiego zakresu umiejętności, nawyków i doświadczeń ruchowych w dobrze zaprogramowanym treningu młodych tenisistów. Takie postępowanie chroni przed schematyzmem ruchowym oraz przedwczesnym ustabilizowaniem się stereotypów ruchowych, hamujących dynamikę rozwoju technicznego i sprawnościowego po okresie pokwitania. Ciągła (całoroczna) praca nad kształtowaniem koordynacyjnych zdolności motorycznych, zabezpiecza przed zbyt wczesną i trwałą stabilizacją ruchową i zahamowaniem rozwoju sportowego.

W pewnym uproszczeniu uznaje się, że koordynacja przejawia się w pewnych specyficznych właściwościach działań kompleksowych takich jak zwinność (zdolność celowego precyzyjnego i szybkiego władania ciałem) oraz zręczność (zdolność celowych, precyzyjnych szybkich ruchów manualnych). Zatem zwinność i zręczność jest funkcją wymienionych siedmiu podstawowych przejawów koordynacji ruchowej w odniesieniu do celowych, zamierzonych, precyzyjnych, szybkich i ekonomicznych zadań ruchowych poruszania się oraz czynności mentalnych szczególnie podczas gry na korcie.

Autor: Dariusz Drzewiecki